Komunikacja bez słów pojawia się już w okresie niemowlęcym: jedno spojrzenie, jeden ruch, westchnienie – wszystko to może mieć znaczenie. Co jednak może zrobić rodzic, gdy dziecko nie mówi, ale wyraźnie daje znać, czego chce – tylko nie za pomocą słów? Co mówi swoim ciałem? I co, jeśli taka sytuacja trwa miesiącami, a nawet latami?
W tym artykule przyjrzymy się, jak dzieci komunikują się za pomocą mowy ciała, jakie to ma znaczenie dla rozwoju mowy i jak możemy im pomóc, by gesty zostały zastąpione słowami.
Mowa ciała jako pierwszy środek komunikacji
Nawet noworodki komunikują się – płaczem, kontaktem wzrokowym, ruchem rąk. Komunikacja niewerbalna to naturalny wstęp do mowy. Dziecko najpierw uczy się wyrażać ciałem, dopiero później słowami.
Typowe gesty we wczesnym dzieciństwie:
-
wskazywanie na przedmiot, który chce
-
podnoszenie rąk – sygnał „weź mnie na ręce”
-
potrząsanie głową na „nie”
-
ciągnięcie rodzica za rękę, gdy potrzebuje pomocy
Wszystko to jest naturalne – ale w pewnym momencie gesty powinny ustąpić miejsca słowom.
Kiedy mowa ciała staje się zbyt dominująca?
Jeśli dziecko w wieku 2,5–3 lat komunikuje się wyłącznie gestami, podczas gdy jego rówieśnicy mówią już pełnymi zdaniami, warto się zastanowić:
-
Czy ma wystarczająco dużo bodźców językowych w domu?
-
Czy rozumie, co słyszy?
-
Czy szuka kontaktu z innymi?
-
Czy brakuje tylko słów, czy również chęci komunikacji?
Niektóre dzieci polegają na gestach, ponieważ są szybkie i skuteczne – rodzic i tak zrozumie. Może to jednak zahamować rozwój mowy.
Co może wyrażać mowa ciała?
Nawet bez słów zachowanie dziecka może wiele powiedzieć:
-
Zaufanie – przynosi książkę, bo wie, że ktoś się nią zajmie
-
Frustrację – rzuca przedmiotami, krzyczy, bo nie umie się wyrazić
-
Potrzebę bliskości – chce być stale przy rodzicu
-
Nieśmiałość, lęk – odwraca się, unika kontaktu wzrokowego, chowa się przed obcymi
Z tych sygnałów rodzic może wywnioskować, na jakim etapie rozwoju emocjonalnego i językowego znajduje się dziecko.
Jak zastąpić gesty słowami?
-
Nie zgaduj – zapytaj: „Chcesz piłkę?” – dziecko uczy się, że na słowa się reaguje.
-
Mów w jego imieniu prostymi słowami: „Woda”, „Chcesz?”, „Daj mi”.
-
Chwal każdy próbę mówienia – nawet jeśli to tylko jeden dźwięk.
-
Nie tylko pytaj, ale opowiadaj – komentuj, opisz, co robicie.
-
Korzystaj z pomocy takich jak KinderSpeech™.
Rola KinderSpeech™ w przejściu od gestów do słów
Zestaw dźwiękowych kart KinderSpeech™ nadaje obrazkom głos, dzięki czemu dziecko:
-
nie tylko widzi słowo, ale je również słyszy,
-
uczy się łączyć przedmiot z jego nazwą,
-
może naśladować usłyszane słowa,
-
i jednocześnie dobrze się bawić.
Powstaje w ten sposób pozytywny cykl, w którym gesty są stopniowo zastępowane przez słowa.
Podsumowanie
Mowa ciała to naturalna część komunikacji – ale nie powinna pozostać jedyną formą wyrażania się. Rodzic pomaga najbardziej, gdy rozpoznaje sygnały, reaguje na nie i delikatnie kieruje dziecko w stronę mowy. KinderSpeech™ może być w tym cennym wsparciem, pomagając przekształcić gesty w słowa, a słowa w zdania.